Λειτουργική Προπόνηση – Μια μόδα της εποχής ή χρήσιμο εργαλείο?
(Α μερος)

Μια μόδα της εποχής ή χρήσιμο εργαλείο & περιεχόμενο της προπόνησης φυσικής κατάστασης;

­­Τα τελευταία χρόνια η λειτουργική προπόνηση ως όρος και μέθοδος έχει εισχωρήσει για τα καλά στην προπονητική διαδικασία. Είναι δεδομένο ότι αυτή αποτελεί μια μορφή εκγύμνασης που έχει ρίζες στο μακρινό παρελθόν έστω και αν τότε δεν αποτελούσε στοχευμένη προπονητική πράξη. Το τρέξιμο μικρών παιδιών σε αγρούς (ασταθής επιφάνεια – στοιχειά ιδιοδεκτικότητας και δυναμικής ισορροπίας), το κόψιμο ξύλων (ενεργοποίηση πολλών μυϊκών ομάδων και αρθρώσεων, στροφικές κινήσεις, τρισδιάστατη κίνηση) αποτελούν μερικά απλά καθημερινά παραδείγματα εκείνης της εποχής, όπου σήμερα εντοπίζονται με κάποια διαφορετική προσέγγιση ως προπονητικά περιεχόμενα λειτουργικής προπόνησης. Με λίγα λόγια ως λειτουργικό μπορεί να προσδιοριστεί κάθε προπονητικό ερέθισμα όπου η εφαρμογή του έχει στόχο τη σταδιακή προσαρμογή και εν τέλει παραγωγή υψηλής απόδοσης του αθλητή – ατόμου σε αγωνιστικές κινήσεις (Τεχνικού – Τακτικού – Δυναμικού χαρακτήρα) ή απλές καθημερνές δραστηριότητες. Ο σχεδιασμός και η εκτέλεση λειτουργικών ασκήσεων εστιάζεται στους κατωτέρω 4 βασικούς άξονες – αρχές προπονητικής, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι όλες οι υπόλοιπες αρχές της υπολείπονται ή παραλείπονται κατά την εφαρμογή της.

• Αρχή της εξειδίκευσης (Άθλημα – θέση κ.α)
• Αρχή της εξατομίκευσης (Χαρακτηριστικά του αθλητή ή του απλού ασκούμενου, ανάγκες, φυσικές ικανότητες κ.α )
• Αρχή της καλύτερης δυνατής ποιοτικής εκτέλεσης (Σωστή & ποιοτική εφαρμογή τεχνικής)
• Αρχή της αυξανόμενης επιβάρυνσης (Προοδευτικότητα)

Δεν πρέπει να αγνοείτε ένα βασικό κανόνα επιλέγοντας τι θα εφαρμόσετε:

Το επίπεδο λειτουργικότητας μιας άσκησης διαφέρει από άτομο σε άτομο και από άθλημα σε άθλημα. Δεν είναι για όλους & για όλα τα αθλήματα τα πάντα λειτουργικά.

Σκοπός της εφαρμογής λειτουργικών ασκήσεων.

Ο σκοπός της λειτουργικής προπόνησης δεν εντοπίζεται μόνο στην ανάπτυξη και εξέλιξη των φυσικών ικανοτήτων του ατόμου, αλλά εκτείνεται περαιτέρω στην πρόληψη, λειτουργική επανένταξη & αποκατάσταση τραυματισμών του μυοσκλετικού. Στην προπονητική διαδικασία μέσα από σωστά και αρμονικά δομημένα προγράμματα λειτουργικών ερεθισμάτων (σωστή επιλογή ασκήσεων και κατάλληλων επιβαρύνσεων) δύναται να επέλθουν σημαντικές μεταβολές σε παραμέτρους της φυσικής κατάστασης όπως περιγράφονται παρακάτω:

Ταχύτητα: Αντίδρασης, επιτάχυνσης, κίνησης

Ευκινησία: Εύρος κίνησης, δυναμική ισορροπία, συναρμογή, ταχυδύναμη.

Δύναμη: Μέγιστη δύναμη, ταχυδύναμη, αντοχή στη δύναμη, αντιδραστική δύναμη, στοιχεία ιδιοδεκτικότητας.

Ένα προπονητικό περιεχόμενο, όπως επί παραδείγματι, μια άσκηση στο γυμναστήριο για τη βελτίωση της μυικής ισχύος ενέχει λειτουργικό χαρακτήρα όταν είναι δομημένη με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορεί να ενσωματώσει όσο το δυνατό περισσότερα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

• Ενεργοποίηση περισσότερων μυϊκών ομάδων.
• Ύπαρξη όλων των μορφών μυϊκής σύσπασης (Σύγκεντρη – Έκκεντρη- Ισομετρική) κατά το στάδιο της εκτέλεσης.
• Στοιχεία ιδιοδεκτικότητας.
• Ικανότητα διατήρησης του κέντρου βάρους του σώματος πάνω από ορισμένη βάση στήριξης (σταθερή ή μη). (Ενεργοποίηση σταθεροποιητών μυών του κορμού)
• Βελτίωση της Μεσομυϊκης και Ενδομυϊκής Συναρμογής.
• Εισαγωγή ατομικών Τεχνικών στοιχείων του αθλήματος ή της δραστηριότητας στο ασκησιολόγιο.
• Εφαρμογή στο ενεργό εύρος κίνησης

Στο β μέρος του άρθρου θα αναφερθούν παραδείγματα λειτουργικών ασκήσεων, μέθοδοι προπόνησης και στοιχεία επιβάρυνσης με σκοπό τον σχεδιασμό ενός λειτουργικού προγράμματος άσκησης.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Holm, Inger, Fosdahl Merete Aarsland, Friis Astrid Risberg May Arna Myklebust Grethe, Steen Harald (2004). Effect of Neuromuscular Training on Proprioception, Balance, Muscle Strength, and Lower Limb Function in Female Team Handball Players.Clinical Journal of Sport Medicine: – Volume 14 – Issue 2 – pp 88-94.
2. Morrissey MC, Harman EA, Johnson MJ (1995). Resistance training modes: specificity and effectiveness. Medicine and Science in Sports and Exercise 27(5):648-660.
3. Myer GD, Kushner AM, Brent JL, Schoenfeld BJ, Hugentobler J, Lloyd RS, Vermeil A, Chu DA, Harbin J, McGill SM. (2014). The back squat: A proposed assessment of functional deficits and technical factors that limit performance. Strength Cond J. Dec 1;36(6):4-27.
4. Okada, Tomoko; Huxel, Kellie C; Nesser, Thomas W. (2011). Relationship Between Core Stability, Functional Movement, and Performance. Journal of Strength & Conditioning Research Volume 25 – Issue 1 – pp 252-261.
5. Mark V. Paterno PT, MS, SCS, ATCGreg D. Myer MS, CSCS2 Kevin R. Ford, MS3 Timothy E. Hewett, PhD (2004). Neuromuscular Training Improves Single-Limb Stability in Young Female Athletes. Journal of Orthopaedic & Sports Physical TherapyVolume 34, Issue 6
6. Σκόλιας Γεώργιος Προπόνηση ισορροπίας και ιδιοδεκτικότηταςΑθλότυπο, 2004
7. Susan L. Rozzi, PhD, ATC1 Scott M. Lephart, PhD, ATC2 Rob Sterner, MS, ATC3 Lori Kuligowski, MS, ATC4 ,(1999). Balance Training for Persons With Functionally Unstable Ankles. Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy, Volume: 29 Issue: 8 Pages: 478-486
8. Warren M1, Smith CA, Chimera NJ. (2014) Association of Functional Movement Screen™ With Injuries in Division I Athletes. J Sport Rehabil. Sep 8.